Jonge mensen met een beperkt inkomen vinden in Amsterdam moeilijk een plek om te wonen. In de huidige koers van Woonstichting De Key ligt de concentratie daarom bij het huisvesten van woonstarters. Volgens Directeur Leon Bobbe en Frontrunner / Manager Ontwikkeling Rienk Postuma gaat dat verder dan het bouwen van betaalbare woningen: “We managen communities.”

“Uiteindelijk kan je communities natuurlijk alleen faciliteren. Maar we zijn met voorbedachte rade de juiste condities aan het scheppen, en dat is nou juist managen.”

Het managen van communities staat centraal in jullie nieuwe missie voor Amsterdam. Kunnen jullie iets meer vertellen over deze missie? Zijn communities überhaupt wel te managen?

Leon Bobbe: We bestaan al 150 jaar en zijn altijd aan het meebewegen met de ontwikkeling van de stad. Onze huidige bijdrage aan de dynamiek in Amsterdam is betaalbare woonvormen creëren en beheren die aantrekkelijk zijn voor jonge starters met een beperkt inkomen; studenten, pas afgestudeerden en statushouders. De centrale vraag die we ons daarbij stellen is hoe bereik je in elke situatie een Magic Mix van mensen?

Wat deze mix is, hangt af van de doelstelling, de historie en de potentie van de bestaande infrastructuur in een gebied. Door middel van organische gebiedsontwikkeling, met niet-wonen functies en tijdelijke contracten proberen we de juiste community te creëren. Uiteindelijk kan je communities natuurlijk alleen faciliteren. Maar we zijn met voorbedachte rade de juiste condities aan het scheppen, en dat is nou juist managen.

Hoe geef je die visie in de praktijk vorm?

Rienk Postuma: De Key experimenteerde in de afgelopen jaren met tijdelijke huisvesting waarin verschillende doelgroepen met elkaar samenwonen. We kwamen erachter dat we voor de vaste kosten die we hier normaal voor maken ook alles in zelfbeheer kunnen laten doen; dat kost ongeveer hetzelfde. Dat betekent dat de bewoners zelf de verantwoordelijkheid voor het fysieke en sociale beheer van hun woongemeenschappen krijgen. Het geeft een enorme boost aan het ontstaan van community.

“Eigenlijk doen de bewoners alles gewoon zelf. Wij printen alleen nog de contracten uit.”

Leon Bobbe: Ook het werven van nieuwe bewoners wordt aan de community overgelaten. In het recente huisvestingsproject Startblok Riekerhaven, waarin jonge starters en statushouders gemixt wonen, heeft 10-15% van de bewoners een beheerdersfunctie tegen een kleine vergoeding. Daarnaast zijn er vrijwilligers die sociale activiteiten organiseren. Eigenlijk doen de bewoners alles gewoon zelf. Wij printen alleen nog de contracten uit.

Wordt deze visie eigenlijk omarmd door de gemeente?

Leon Bobbe: Het aardige van de case Riekerhaven was dat Rienk op een gegeven moment een telefoontje kreeg van een ambtenaar die zei: “Wat jullie daar hebben gedaan kan helemaal niet. Dat moest via het puntensysteem, jullie zijn in overtreding. Maar ik heb wel een oplossing voor jullie. We hebben een experimenteerregel, dus ik stuur wel een brief.” Op dat moment werden ze bewust van het feit dat er een andere manier van woonruimteverdeling mogelijk is. Nu ligt er sinds kort een inspraakvoorstel om deze vorm te institutionaliseren. Ik loop al een half jaar te denken, hoe krijg ik dat in godsnaam in de systemen, en dan komt het zomaar aanvliegen!

Hoe zit dat bij de ontwikkeling van andere gebieden in de MRA?

Rienk Postuma: De ontwikkelingen in de MRA gaan snel. Er staan allerlei plannen op stapel. Dat voelt een beetje ongemakkelijk aan. Nog geen drie jaar geleden bevond Nederland zich in een crisis en werden er nauwelijks grote bouwprojecten geïnitieerd. Daarin hebben we een gedachtelijn ontwikkeld waarin je stedenbouw bedrijft in veel kleinere stapjes, meer organisch, gebruikmakend van wat er is. Woningbouwprojecten niet zien als geïsoleerde eenheden, maar als onderdeel van het gebied waarin ze geplaatst worden. Helaas lijkt het alsof we fijnmazige, organische stedelijke ontwikkeling gewoon weer hebben geparkeerd. Dat vind ik ontzettend jammer.

Natuurlijk is het zaak dat we vaart maken. Natuurlijk ontkomen we niet altijd aan grootschalige ontwikkelingen waarbij de locatieontwikkeling begint met het maken van ‘tabula rasa’ (een schone lei). Toch denk ik dat het ook verstandig is het ontwikkelspoor van de organische gebiedsontwikkeling te blijven voeden. Dat is een vrij elementair debat.

“Helaas lijkt het alsof we fijnmazige, organische stedelijke ontwikkeling gewoon weer hebben geparkeerd. Dat vind ik ontzettend jammer.”

Liggen er ook kansen voor organische gebiedsontwikkeling op een plek als Zeeburgereiland?

Leon Bobbe: De gemeente heeft ons gevraagd of we willen nadenken over een Startblokformule in de Baaibuurt op Zeeburgereiland voor de komende tien jaar. In deze buurt staan al 450 studentenwoningen van De Key. De vraag is dan: hoe kunnen we een community maken van het Startblok én de bestaande bewoners? Hoe kan je voortbouwen op wat er al is? Dus niet alles uitgummen, maar juist organisch ontwikkelen door huurders door te laten stromen en communities te vormen.

Verder zijn we bijvoorbeeld bij de bouw van starterswoningen in de Delfslandbuurt in Nieuw-West bezig om ruimtes beschikbaar te stellen voor niet-wonen functies zoals werkplekken voor lokale bewoners, buurtcafés en wasruimtes. Op die manier worden er actieve plinten gecreëerd die de bedrijvigheid in de buurt stimuleren en zo ook aan de ontwikkeling van het gebied bijdragen.

Jullie werken nu binnen een wettelijk kader die tijdelijkheid toestaat. Hoe zijn jullie van plan dit meer vastigheid te geven?

Rienk Postuma: Dat is de vraag. We willen eigenlijk richting een soort infrastructuur die een schoksgewijze ontwikkeling toelaat. Misschien kan je ook wel een permanente woonvoorziening ontwikkelen. Dat je voor 20 of 30 jaar iets kunt exploiteren, en dat je het daarna kan transformeren. We zijn aan het aftasten of dat gesprek mogelijk is.

Leon Bobbe: Maar het is ook geweldig nieuws dat wij met tijdelijke contracten werken. Stenen zijn heel erg statisch en normale huurcontracten ook. Dat die communities die ontstaan continu veranderen is hartstikke goed. Vaak wordt er gezegd dat je niet aan een community wil bijdragen als je ergens maar tijdelijk woont, maar dat is echt een mythe. En hoewel communities een soort veiligheid en vastigheid moeten bieden is het ook belangrijk dat ze flexibel en dynamisch blijven. Dat sluit volledig aan bij onze missie: bijdragen aan de dynamiek van de stad.